O'zbekistonning tekstil sektori: rivojlanayotgan ulkan soha.

Yakuniy mahsulot eksporti 2019 yilda $400 milliondan 2023 yilda $1,5 milliardgacha oshdi.

2023 yilda mamlakat 1,1 million tonna paxta ishlab chiqardi, bu to'liq ichki bozorda qayta ishlanmoqda.

Taxminan 35 ming gektar Better Cotton Initiative standartlariga muvofiq ishlanmoqda, yana 7 ming gektar organik paxtaga ajratilgan.

2023 yilda klasterlar rivojlanishi natijasida 23 mingdan ortiq yangi ish o'rinlari yaratildi.

Biroq, O'zbekistonning global maydonda o'z o'rnini mustahkamlashi uchun bir qator chaqiriqlardan o'tishi kerak, masalan, cheklangan mahsulot diversifikatsiyasi, logistika qiyinchiliklari va malakali ishchi kuchi yetishmasligi.

O'zbekiston uzoq vaqtdan beri dunyodagi eng yirik paxta ishlab chiqaruvchilardan biri sifatida tanilgan, ammo xomashyo eksportchisidan yuqori qo'shilgan qiymatga ega mahsulot ishlab chiqaruvchiga aylanishi burilish nuqtasi bo'ldi.

So'nggi besh yil ichida paxta sanoatini xususiylashtirish va 142 paxta-to'qimachilik klasteri tashkil etish paxta hosilining 100% ini ipga aylantirishga imkon berdi. Ushbu o'tish nafaqat eksport hajmini oshirdi, balki faqat 2023 yilda 23 mingdan ortiq yangi ish o'rinlari yaratishga ham yordam berdi.

Yevropa va Osiyo o'rtasidagi strategik joylashuvi va GSP+ maqomini olish, bu esa Yevropa Ittifoqi bozoriga bojxonasiz kirishni ta'minlaydi, O'zbekistonni global to'qimachilik gigantlari uchun jozibador yo'nalishga aylantirmoqda.

Erishilgan yutuqlarga qaramay, O'zbekistonning to'qimachilik sanoati rivojlanishini sekinlashtirishi mumkin bo'lgan bir qator qiyinchiliklarga duch kelmoqda.

1. Diversifikatsiya muammosi: Sanoat asosan paxta mahsulotlariga bog'liq bo'lib, sintetik tolalar va texnik matolarga bo'lgan talabni qondirish imkoniyatlarini cheklaydi. Mahsulot assortimenti kengaytirish yangi bozorlarni ochish uchun muhimdir.

2. Barqaror rivojlanish standartlari: O'zbekiston paxta ishlab chiqarishda majburiy va bolalar mehnatini bartaraf etgan bo'lsa-da, xalqaro xaridorlar tobora ko'proq shaffoflik va ekologik xavfsiz ishlab chiqarish usullarini ta'minlashni talab qilmoqda. Ishonchni mustahkamlash uchun Oeko-Tex va Better Cotton Initiative kabi sertifikatlar zarur.

3. Logistika va infratuzilma: O'zbekistonning dengizga chiqish imkoniyatisiz joylashuvi transport xarajatlarini oshiradi. Pakistan, Eron va O'rta yo'l orqali Evropaga alternativ yo'nalishlar ochilish istiqbollari mavjud, ammo ularni rivojlantirish katta investitsiyalarni talab etadi.

4. Kadrlar salohiyatini rivojlantirish: Sanoatning tez o'sishi malakali ishchi kuchi yetishmasligini, ayniqsa ilg'or ishlab chiqarish va sifat nazorati sohalarida ochib berdi. Mutaxassislarni tayyorlash sanoat rivojlanishi bilan bir qatorda bo'lishi kerak.

5. Moliya cheklovlari: Kichik va o'rta korxonalar (KOK) arzon moliyalashtirishga erishishda qiyinchiliklarga duch kelmoqda, bu esa ularning modernizatsiya qilish va ishlab chiqarish hajmini oshirish imkoniyatlarini cheklaydi.

GIZ hisobotida O'zbekistonning $9–10 milliard eksport maqsadiga erishishiga yordam beradigan strategik tavsiyalar keltirilgan:

- Innovatsiyalar va mahsulot diversifikatsiyasi: Sintetik va texnik matolar, shuningdek, zamonaviy sport va sanoat kiyimlari uchun matolar ishlab chiqarish yangi bozorlarni ochadi. Zamonaviy texnologiyalar va uskunalarga sarmoya kiritish bu yerda muhim rol o'ynaydi.

- Barqaror rivojlanishga e'tibor: Ekologik toza ishlab chiqarish usullarini sertifikatlash va ilgari surish uchun davlat dasturlari allaqachon natija bermoqda. Ushbu tashabbuslarni kengaytirish O'zbekistonning global bozordagi pozitsiyalarini kuchaytiradi.

- Logistikani rivojlantirish: Ambitsiyali eksport ko'rsatkichlariga erishish uchun transport yo'llarini yaxshilash va infratuzilmani modernizatsiya qilish zarur. Xitoy-Qirg'iziston-O'zbekiston temir yo'l liniyasi kabi loyihalar muhim ahamiyatga ega.

- Ishchi kuchining malakasini oshirish: Kasbiy ta'lim dasturlarining kengayishi sanoatni sifatli ishlab chiqarish va innovatsiyalarni joriy etish uchun malakali kadrlar bilan ta'minlaydi.

- KOK uchun moliyaviy qo'llab-quvvatlash: Davlat kreditlari, grantlar va eksport imtiyozlariga bo'lgan kirishni kengaytirish KOKga yangi texnologiyalarni joriy etish va ishlab chiqarish quvvatlarini oshirish imkonini beradi.

O'zbekiston to'qimachilik sanoati an'analarni innovatsiyalar bilan birlashtirib, yorqin kelajakka yo'l ochmoqda. Agar infratuzilma, diversifikatsiya va barqaror rivojlanishga to'g'ri investitsiyalar kiritilsa, mamlakat to'qimachilik sanoatining global yetakchisiga aylanishi mumkin. GIZ hisobotida ta'kidlanganidek, O'zbekiston — bu nafaqat shakllanayotgan to'qimachilik giganti, balki global sanoat xaritasini o'zgartirishga tayyor o'yinchi.