O'zbekistonning tashqi savdo aylanmasi 54,4 milliard dollarni tashkil etdi.

Shuni ta'kidlash kerakki, Qozog'iston O'zbekistonning eng yirik tashqi iqtisodiy hamkorlaridan biri bo'lib qolmoqda (Xitoy va Rossiyadan keyin). Bunga sabablar: umumiy chegaraning mavjudligi, MDH erkin savdo zonasida savdo qilish, shuningdek, o'zaro iqtisodiy aloqalarning liberallashtirilishi.

Bugungi kunda O'zbekiston Respublikasi dunyoning 194 mamlakati bilan savdo aloqalarini amalga oshirmoqda. Eng katta tashqi savdo aylanmasi Xitoy (18,8%), Rossiya (17,8%), Qozog'iston (6,3%), Turkiya (4,5%) va Janubiy Koreya (3,0%) bilan qayd etilgan.

Respublikaning tashqi savdo aylanmasi tuzilmasida Toshkent shahrining ulushi sezilarli darajada bo'lib, bu 38,5% yoki 20 910,2 million AQSh dollarini tashkil etadi, eng kichik ulush esa Surxondaryo viloyatida 0,6% yoki 323,7 million AQSh dollarida qayd etilgan.

MDH mamlakatlarining tashqi savdo aylanmasi ko'rib chiqilayotgan davrda, 2023 yilning mos davri bilan solishtirganda, 2,0% ga oshdi va umuman olganda ulushi 34,9% ni tashkil etdi.

O'zbekiston bilan savdo qilayotgan mamlakatlarning iqtisodiy o'sishi respublikaning eksportiga talabning oshishiga olib kelishi mumkin.

2024 yil yanvar-oktabrda boshqa mamlakatlarning tashqi savdo aylanmasi, 2023 yilning mos davri bilan solishtirganda, 2,0% ga kamaydi va umumiy tashqi savdo aylanmasining 65,1% ni tashkil etdi.

2024 yil yanvar-oktabrda O'zbekiston Respublikasining MDH mamlakatlari bilan tashqi savdo aylanmasi 18 951,8 million AQSh dollariga yetdi, ulardan eksport hajmi 7 456,5 million AQSh dollarini, import hajmi esa 11 495,3 million AQSh dollarini tashkil etdi.

MDH erkin savdo zonasida savdo O'zbekistonning umumiy tashqi savdo aylanmasiga ijobiy ta'sir ko'rsatmoqda. MDH mamlakatlari bilan eng katta tashqi savdo aylanmasi Rossiya (51,1%), Qozog'iston (18,1%) va Turkmaniston (5,0%) bilan qayd etilgan.

2024 yil ko'rib chiqilayotgan davrda O'zbekiston Respublikasining Yevroosiyo iqtisodiy ittifoqi mamlakatlari bilan tashqi savdo aylanmasi 14 396,8 million AQSh dollarini, ulardan eksport hajmi 4 839,3 million AQSh dollarini, import hajmi esa 9 557,5 million AQSh dollarini tashkil etdi.

Eksportchilar soni 7 015 ga yetdi, tovarlar va xizmatlar eksporti hajmi 15 816,0 million AQSh dollarini (monetary oltin tashqari) tashkil etdi va 2023 yilning mos davri bilan solishtirganda 16,3% ga oshdi.

Eksport tuzilmasida tovarlar ulushi 74,6% ni, ulardan boshqa tovarlar 30,6%, sanoat tovarlari 15,2%, oziq-ovqat mahsulotlari va jonli hayvonlar 7,6%, kimyoviy moddalar va shunga o'xshash mahsulotlar 6,1% ni tashkil etadi.

2024 yil yanvar-oktabrda MDH mamlakatlarining eksportdagi ulushi 2023 yilning mos davri bilan solishtirganda 0,3% ga oshdi.

2024 yil yanvar-oktabrda tovarlar va xizmatlar eksportidagi asosiy hamkorlarimiz Rossiya, Xitoy, Qozog'iston, Turkiya, Afg'oniston, Frantsiya va Qirg'iziston Respublikasi bo'ldi. Ularning umumiy eksport hajmidagi ulushi 39,6% ni tashkil etdi.

Respublikaning eksport tuzilmasida Toshkent shahrining ulushi 19,9% ni yoki 4 459,9 million AQSh dollarini, eng kichik ulushi esa Jizzax viloyatida 0,7% ni yoki 163,3 million AQSh dollarini tashkil etdi.

2024 yil yanvar-oktabrda 1 698,0 ming tonna meva-sabzavot mahsulotlari eksport qilindi, bu ko'rsatkich 2023 yilning mos davri bilan solishtirganda 15,7% ga yoki 230,5 ming tonnaga oshdi.

Ko'rib chiqilayotgan davrda meva-sabzavot mahsulotlari eksporti hajmi 1 235,0 million AQSh dollarini (2023 yilning mos davri bilan solishtirganda o'sish sur'ati 29,8% ni tashkil etdi) tashkil etdi. Umumiy hajmda eksport 5,5% ni tashkil etdi.

Meva-sabzavot mahsulotlarining asosiy eksport bozorlarini Rossiya (43,7%), Qozog'iston (13,3%), Pokiston (13,3%) va Afg'oniston (8,2%) tashkil etdi.

2024 yil yanvar-oktabrda meva-sabzavot mahsulotlari eksportining eng katta hajmi Rossiya (meva-sabzavot mahsulotlari umumiy hajmining 43,7%) ga to'g'ri keladi, bu esa Pokistondan eksport hajmini 3,3 baravar oshiradi.

2024 yil yanvar-oktabrda tekstil mahsulotlari eksporti 2 433,4 million AQSh dollarini tashkil etdi, bu esa umumiy hajmining 10,8% ni tashkil etadi va 2023 yilning mos davri bilan solishtirganda 5,7% ga kamaydi.

Tekstil mahsulotlari eksport tuzilmasida asosiy ulush ham ip (43,5%) va tayyor tekstil mahsulotlari (39,1%) ni tashkil etadi. 2024 yil yanvar-oktabrda tekstil mahsulotlari 56 mamlakatga eksport qilindi.

2024 yil yanvar-oktabrda xizmatlar eksporti hajmi 5 702,9 million AQSh dollarini yoki umumiy savdo eksportining 25,4% ni tashkil etdi va 2023 yilning mos davri bilan solishtirganda 29,0% ga oshdi. Xizmatlar eksportining asosiy ulushini sayohatlar (turizm) (49,0%), transport xizmatlari (35,8%), telekommunikatsiya, kompyuter va axborot xizmatlari (8,5%), boshqa tijorat xizmatlari (3,1%) tashkil etadi. Shu bilan birga, boshqa xizmatlarning eng katta ulushi (3,6%) moliyaviy xizmatlar (1,0%), sug'urta va pensiya ta'minoti xizmatlari (1,0%), qurilish xizmatlari (0,6%) va boshqalarga to'g'ri keladi.

Hisobot davrida import 31 924,6 million AQSh dollarini tashkil etdi (2023 yil yanvar-oktabr bilan solishtirganda o'sish sur'ati 4,7% ni tashkil etdi). Uning tuzilmasida asosiy ulushni mashinalar va transport uskunalari (35,1%), sanoat tovarlari (15,6%), shuningdek, kimyoviy moddalar va shunga o'xshash mahsulotlar (12,2%) tashkil etadi.

Tovarlar importining dinamikasini tahlil qilish shuni ko'rsatdiki, 2024 yil yanvar-oktabrda 2023 yilning mos davri bilan solishtirganda tovarlar importi 535,7 million AQSh dollariga oshdi va 28 991,2 million AQSh dollarini tashkil etdi, xizmatlar importi esa 2 933,4 million AQSh dollariga yetdi.

MDH mamlakatlaridan import ulushi 2023 yilning mos davri bilan solishtirganda 3,1% ga oshdi va 2024 yil yanvar-oktabrda 36,0% ni tashkil etdi.

Umuman olganda, 2024 yil yanvar-oktabrda O'zbekistonga 168 mamlakatdan tovarlar va xizmatlar import qilindi. Importning 2/3 dan ortig'i Xitoy, Rossiya, Qozog'iston, Janubiy Koreya, Turkiya, Turkmaniston va Germaniya kabi yirik hamkor mamlakatlarga