It-terapiya itlari: so'zlarsiz davolanish

Kanisterapiya (lotincha canis — it) — bu reabilitatsiya va psikosotsial qo'llab-quvvatlash usuli («Psikosotsial qo'llab-quvvatlash» shaxslar, oilalar va jamoalarining psixologik va ijtimoiy ehtiyojlarini qondiruvchi harakatlarga tegishli) bo'lib, unda itlar terapevtik hayvonlar sifatida ishlatiladi.

Itlarni terapiyada ishlatish g'oyasi qadim zamonlardan boshlangan, ammo zamonaviy kanisterapiya 20-asrning o'rtalarida faol ravishda rivojlana boshladi:

1. Qadimgi davrlarda itlar shifokorlar sifatida qaralardi. Masalan, Qadimgi Gretsiyada itlar yaralarni yalab davolay oladi, deb ishonishardi.

O'rta asrlarda itlar ko'pincha monastirlarda bemorlarga hamrohlik qilib, ularning xavotir va qo'rquvini kamaytirishga yordam berardi.

2. 1940-yillarda amerikalik psixiatr Boris Levinson itlarning ruhiy kasalliklar bilan og'rigan bemorlarga ijobiy ta'sirini tasodifan aniqladi. Uning iti seans davomida bolaga yaqinlashib, uning holatini sezilarli darajada yaxshiladi.

Levinson tadqiqotlarini davom ettirib, «pet-terapiya» (pet therapy) atamasini kiritdi va zamonaviy kanisterapiyaning asoschisi bo'ldi.

3. 1970–80-yillarda kanisterapiya AQSh, Evropa va Avstraliyada turli kasalliklar, jumladan, DCP, autizm, posttravmatik stress buzilishi va depressiya kabi muammolarni davolashda qo'shimcha usul sifatida tan olindi.

Rossiyada kanisterapiya 1990-yillardan boshlab rivojlana boshladi va ayniqsa 2000-yillarda keng tarqaldi.

Bugungi kunda kanisterapiya butun dunyo bo'ylab qo'llaniladi.

Faol mintaqalar:

• AQSh va Kanada: Kasalxonalar, maktablar va qariyalar uylarida maxsus markazlar va dasturlar mavjud.

• Evropa: Chexiya, Polsha, Germaniya va Buyuk Britaniyada kanisterapiya reabilitatsiya dasturlari va ijtimoiy moslashuv kurslariga kiritilgan.

• Rossiya va MDH: Bolalar uylarida, hospislar va psixiatrik klinikalarda ishlatiladi.

Asosiy qo'llanilish yo'nalishlari:

1. Psixoterapiya va reabilitatsiya: Autizm, xavotir buzilishlari va depressiya bilan og'rigan insonlarga yordam.

2. Fizioterapiya: DCP bilan og'rigan bolalarda harakat va koordinatsiyani yaxshilash.

3. Ijtimoiy moslashuv: Qariyalar va nogiron insonlar bilan ishlash, ularning emotsional holatini yaxshilash.

4. Ta'lim: O'qishda qiyinchiliklarga duch kelgan bolalar uchun dasturlar.

Qaysi itlar ishtirok etadi:

Labradorlar, oltin retriverlar, border-kolli va yumshoq xarakterga va yuqori darajada o'rgatiladigan boshqa nasllar.

Kanisterapiya psixologik va jismoniy reabilitatsiya uchun samarali usul sifatida rivojlanishda davom etmoqda. Bu hayvonlar bilan o'zaro aloqaning insonlar hayot sifatini yaxshilashda kuchli vosita bo'lishini ko'rsatadi.