Akademik halollik, yangi o'quv kitoblari, universitetlarning o'zgarishi: milliy ta'limda nimalar o'zgarayotganini bilib oling.

Hayot sifatini yaxshilashning eng muhim omillaridan biri sifatli ta'limdir. Turli sohalardagi o'sish, yangi texnologiyalar, professional xizmatlar va malakali mutaxassislar – bularning barchasi ta'lim tizimida o'z ildizlarini topadi. Shuning uchun hukumat ta'lim tizimini samaradorligini oshirishga katta e'tibor qaratmoqda. Buning bir dalili prezident tashabbusi bilan ta'lim sohasida "Loyihalar markazi"ning tashkil etilishidir.

Markaz o'qituvchilarni tayyorlash dasturlarini takomillashtirish va ta'lim xizmatlarini xalqaro standartlarga moslashtirish missiyasi bilan ish boshladi. Biroq amalga oshirilayotgan loyihalar ta'lim sohasidagi o'zgarishlarga qanday ta'sir ko'rsatdi?

Ta'lim siyosatini isloh qilishdagi birinchi vazifa – o'quv dasturlarining sifatini oshirishdir. Markaz direktori Adham Xudaykulovning so'zlariga ko'ra, mavjud dasturlar eskirgan va ularni yangilash zaruriyatga aylandi.

«Agar muhandislik yoki qurilish kabi sohalarni olishsa, bu sohalardagi darsliklar zamonaviy talablarni qondirmaydi va o'quv dasturlari eskirgan. Biz dolzarb bo'lmagan mavzularni o'rganishga vaqt sarflayapmiz» , – deydi u.

Direktor qo'shimcha qiladi, oliy ta'lim uchun asosiy o'quv materiallari ro'yxati tuzilgan va chet el manbalaridan foydalanish huquqi shartnoma asosida olingan. Oliy ta'lim vazirligi bilan birgalikda ularni tarjima qilish jarayoni tashkil etilgan.

Markaz xodimlarining ma'lumotlariga ko'ra, sifatli ta'lim tizimini shakllantirish maqsadida oliy ta'lim yo'nalishlari klassifikatori xalqaro standartlarga asoslanib optimallashtirilgan. Eskirgan va o'xshash yo'nalishlar birlashtirilgan yoki chiqarib tashlangan. Natijada bakalavriat tayyorlash yo'nalishlari soni 306 dan 183 ga, magistratura dasturlari soni esa 625 dan 528 ga qisqartirilgan.

«Bakalavriatda 40%, magistraturada esa taxminan 20% yo'nalishlar talablariga javob bermaydi».

Loyihalar ofisi direktorining so'zlariga ko'ra, shuning uchun ayrim yo'nalishlar qisqartirilgan va ularning bir qismi bir sohaga birlashtirilgan.

Ilmiy, pedagogik va iqtisodiy samaradorlikni oshirish maqsadida fakultetlar va kafedralar optimallashtirilgan, qo'shimcha shtat birligi qisqartirilgan va fanlar hamda o'qituvchilar uchun o'quv yuklamasi kamaytirilgan.

«Bizning milliy ta'lim siyosatimizning asosiy maqsadlaridan biri – bilimning asosiy ta'minotchilari sifatida o'qituvchilarni sifatli tayyorlash va ularning malakasini oshirishdir. Loyihalar ofisi zamonaviy pedagogik texnologiyalar va usullarni joriy etish bo'yicha takliflar ishlab chiqmoqda, shuningdek, o'qituvchilarni professional rivojlanish uchun doimiy malaka oshirish kurslarini tashkil etishda yordam beradi», – deydi loyihalar ofisi mutaxassisi Munis Xusanova.

Hozirgi kunda mamlakatning turli hududlarida 600 ta texnikum faoliyat ko'rsatmoqda. Kasb-hunar ta'limi sohasida 333 ta kasb maktabi, 112 ta kollej va 22 ta texnikum yagona tuzilma ostida "texnikumlar" umumiy nomi bilan birlashtirilgan.

«22 ta oliy ta'lim muassasasini isloh qilish amalga oshirildi. Ulardan 12 tasi qisqartirildi va 5 yangi oliy ta'lim muassasalarini tashkil etish bo'yicha yechimlar loyihalari ishlab chiqildi: Farg'ona davlat texnika universiteti, Qo'qon davlat universiteti, Namangan davlat texnika universiteti, Nukus davlat texnika universiteti va Buxoro davlat texnika instituti. Shuningdek, 4 ta oliy ta'lim muassasasi qayta tashkil etildi: Termiz davlat muhandislik-agrar universiteti, Andijon davlat texnika instituti, Qarshi davlat texnika instituti va Navoi davlat universiteti. Toshkent davlat texnika universiteti isloh qilindi» , – deydi loyihalar ofisi o'rinbosari Anvar Allabergenov.

Avvalgi davlat grantlari oliy ta'lim tizimida universitetlar o'rtasida kvotalar asosida taqsimlanardi. Bu, abituriyentlar asosan bir universitet doirasida raqobatlashishini anglatardi. Biroq bu tizim ko'rib chiqildi. Endi grant asosida ta'lim olish imkoniyati talabning respublika darajasidagi bilim darajasi bilan belgilanadi. Bundan tashqari, davlat grantlari va ijtimoiy rag'batlantiruvchi grantlar uchun alohida kvotalash tizimi joriy etildi.

Talabalar uchun hujjatlarni rasmiylashtirish jarayonini osonlashtirish va ma'lumotlarni yig'ish vaqtini qisqartirish maqsadida 92 ta oliy ta'lim muassasasida ro'yxatga olish ofislari ishga tushirildi. Ular orqali 10 dan ortiq turli hujjatlarni raqamlashtirish amalga oshirildi, shuningdek, 60 dan ortiq xizmat markazlashtirildi.

Bundan tashqari, boshqaruv tizimi isloh qilindi. Agar avval ta'lim muassasalari 27 ta vazirlik va idoralarga qarasa, yangi tizimga ko'ra ular yagona boshqaruv – Oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirligi ostiga o'tdi. Kasbiy malaka bo'yicha soha kengashlari va assotsiatsiyalari ta'lim tizimida sanoat hamkorlari sifatida belgilandi.

O'qitish va amaliyot o'rtasidagi muvofiqlik sifatli kadrlarga tayyorlash uchun muhim omil ekanligi ma'lum. Nazariyani o'rganish – bu bir narsa, lekin uni amaliyotda qo'llash – butunlay boshqacha. Bilim va tajribani integratsiya qilish maqsadida dual ta'lim tizimini joriy etish bo'yicha tadqiqotlar olib borilmoqda. Bu yo'nalishda Germaniya xalqaro hamkorlik jamiyati bilan faol hamkorlik o'rnatildi.

«Loyihalar ofisi dual ta'limni joriy etmoqda va bu ish juda samarali. Ushbu tashabbus doirasida O'zbekistonning texnikumlari va kollejlarida ikki tomonlama ta'lim tizimini joriy etish rejalashtirilmoqda. Dual ta'lim nazariya va amaliyotni birlashtiradi. O'quv jarayonining 70% ishlab chiqarish ob'ektlarida – fabrikalarda, zavodlarda va muayyan soha bilan bog'liq boshqa joylarda tashkil etiladi, 30% esa o'quv auditoriyalarida o'tkaziladi. Ikki tomonlama ta'limning afzalligi shundaki, bu talabalarni o'z sohasida malakali mutaxassislar bo'lishiga imkon beradi, bu esa ish topishni osonlashtiradi. Bu tizim Germaniyada muvaffaqiyatli joriy etilgan va hozirda O'zbekistonda tajriba sifatida qo'llanilmoqda. Ko'plab tashkilotlar ushbu loyihani qo'llab-quvvatlaydi» , – deydi Germaniya xalqaro hamkorlik jamiyati (GIZ) "O'zbekiston kasb-hunar ta'lim tizimini isloh qilish va modernizatsiya qilishni qo'llab-quvvatlash" loyihasi menejeri.

Kolumbiya universiteti professori Aziza Shonazarova, ta'lim islohotlari jarayonida ishtirok etayotgan