Jinsiy tenglik va resurslarni barqaror boshqarish: O'zbekiston qishloq xo'jaligi uchun yangi strategiyalar.

Ovqatlanish va qishloq xo'jaligi tashkiloti BMT (FAO) O'zbekiston Respublikasi Qishloq xo'jaligi vazirligi va Ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim o'zgarishi vazirligi bilan hamkorlikda "O'zbekistonning qurg'oqchil tuproqlarida o'rmon va yaylovlarni barqaror boshqarish" GCP/UZB/020/GFF loyihasini amalga oshirmoqda. Ushbu loyiha doirasida "Hech kim orqada qolmasligi kerak" tamoyiliga asoslangan qishloq xo'jaligini rivojlantirishda gender yondashuvlarini tatbiq etish strategiyasi loyihasi ishlab chiqildi.

Hujjatni muvaffaqiyatli takomillashtirish va amalga oshirish uchun davlat tuzilmalari, akademik jamoatchilik va gender tengligi sohasidagi mutaxassislarni jalb qilish muhim edi. Bu borada, loyiha poytaxtda seminar tashkil etdi, bu esa hujjatni qabul qilish bo'yicha muloqot, fikr almashish va amaliy qadamlarni belgilash uchun platforma taqdim etdi. Yangi gender strategiyasi teng imkoniyatlarni ta'minlash, ayollarning qaror qabul qilish jarayonlarida ishtirokini oshirish va qishloq xo'jalik resurslarini barqaror boshqarishga qaratilganligini ta'kidlash lozim. Ayniqsa, mavjud gender to'siqlarini kamaytirishga yordam beradigan mexanizmlarni yaratishga alohida e'tibor qaratilgan, bu esa resurslar, moliyalashtirish va ta'lim imkoniyatlariga adolatli kirish imkoniyatini ta'minlaydi.

«2021 yilda Oliy Majlis Senati gender strategiyasini tasdiqladi, unda har bir vazirlik va tashkilotga ushbu yo'nalishda o'z hujjatini ishlab chiqish taklif qilindi. Qishloq xo'jaligida gender strategiyasini ishlab chiqish nega muhim? Bugungi kunda mamlakatimizning qishloq aholisi umumiy aholi sonining 48 foizidan ko'proqni tashkil etadi va ulardan yarmidan ko'pi ayollar.

Qishloq joylarda hayot va mehnat sharoitlari og'ir bo'lishiga qaramay, ular ekologik toza mahsulotlar bilan aholini ta'minlashda faol ishtirok etadilar. Gender strategiyasida, xususan, ayollar uchun ish o'rinlari sifatini oshirish va ularning moliyaviy va huquqiy savodxonligini yaxshilash bo'yicha chora-tadbirlar ko'zda tutilgan» - deydi O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Senati a'zosi Malika Qodirxonova, ishlab chiqilayotgan hujjatning mohiyati haqida gapirib.

Shuni ta'kidlash joizki, Strategiya loyihasi yetakchi milliy va xalqaro mutaxassislarning ishtirokida tayyorlangan, jumladan, FAOning Yevropa va Markaziy Osiyo mintaqaviy ofisi mutaxassislari. «Barqaror rivojlanish gender jihatini hisobga olmasdan mumkin emas. Ayollar, ma'lumki, qishloq xo'jaligida muhim rol o'ynaydi, ko'pincha chorva mollari boqish, hosil yig'ish va yerni ishlov berish bilan shug'ullanadi. Ammo ularning huquqlari va imkoniyatlari ko'pincha cheklangan, shuning uchun yaylovlardagi yer egalari huquqlarini kuchaytirish ongli bo'lishi kerak va ayollar va erkaklar uchun resurslarga teng kirishni ta'minlashi zarur.

Bunday mavzularni muhokama qilish, masalan, yerlarning degradatsiyasi ko'rsatkichlari, tuproq eroziyasining ahamiyati juda muhimdir, chunki bu omillar qishloq xo'jaligining samaradorligiga va, shuning uchun, ayollar ko'pincha oziq-ovqat xavfsizligi uchun asosiy mas'uliyatni o'z zimmalariga oladigan oilalarning iqtisodiy farovonligiga bevosita ta'sir qiladi. Iqlim o'zgarishi va yerlarning degradatsiyasi mavjud tengsizlikni kuchaytiradi, shuning uchun ayollarni o'zgarishlarga moslashishga va yangi sharoitlarda muvaffaqiyatli ishlashga yordam beradigan vositalar va mexanizmlarni ishlab chiqish zarur» - dedi FAO loyihasining bosh texnik maslahatchisi Nariman Nishanov.

Ushbu tadbir doirasida ham tegishli tashkilotlar va idoralar vakillari uchun yana bir seminar tashkil etildi. Ishtirokchilar yer egalari huquqlarini kuchaytirish muhimligini, shuningdek, neytral yer degradatsiyasi ko'rsatkichlari (LDN) va tuproq eroziyasining, sho'rlanishning va tuproqda gumus miqdorining pasayishi kabi degradatsiya omillarining ta'sirini muhokama qildilar. Mavjud yaylovlardan oqilona foydalanish, ularni zamonaviy monitoring va boshqarish usullarini tatbiq etish va O'zbekistonda yaylovlarni raqamlashtirishga bag'ishlangan tadqiqotlar natijalari taqdim etildi.