Nega davlat oliy ta'lim muassasalari norasmiy "soliq" to'laydimi? Vazirlik buni rad etmoqda.

Oliy ta'lim kengashi xususiy universitetlar rahbarlari bilan yig'ilish o'tkazdi va iqtisodchi Yuliya Yusupovning so'zlariga ko'ra, to'lovli ta'limdan tushgan daromadlarning 4% ini o'tkazish talab qilinadigan shartnomalar taqsimlandi. Bunday talab o'tgan oyda ham qo'yilgan edi. Biroq, Oliy ta'lim vazirligi Kun.uz'ning so'roviga javoban xususiy universitetlarda bunday shartnomalar tarqatilishini rad etdi. Jamoat faollari esa noqonuniy harakatlarni qoralamoqda.

https://kun.uz/ru/news/2025/01/21/negosudarstvennyye-vuzy-oblagayut-neofitsialnym-nalogom-ministerstvo-eto-otritsayet2025-01-21 08:51:53

4% miqdoridagi to'lovli ta'limdan tushgan mablag'larni oliy ta'lim muassasalarini rivojlantirish fondiga o'tkazish talabi yana dolzarbligini ko'rsatmoqda. Iqtisodchi Yuliy Yusupov ma'lum qildi , shaxsiy universitetlar rahbarlari bilan bo'lib o'tgan yig'ilishda bunday talab ilgari surilganini va ularga tegishli shartnomalar taqdim etilganini aytdi. Uning so'zlariga ko'ra, rektorlar bu vaziyatda jamoatchilik va deputatlarning yordamiga umuman ishonmasliklarini tushuntirishgan.

Bunday talab dekabrda ham bildirilgan edi. O'shanda jamoatchilik diqqatini jalb qilishdan so'ng, deputat Dilmurod Ortikov oliy ta'lim vaziriga va bosh prokurorga deputatlik so'rovi yuborgan.

Vaziyatning takrorlanishi haqidagi xabarlar ijtimoiy tarmoqlarda tanqidga sabab bo'ldi. Iqtisodchi Otobek Bakirov hisoblaydi , mas'ul shaxslar "unutilsa, biz o'zimiz xohlaganicha qilamiz" degan yondashuvni saqlab qolishmoqda.

"Universitet ochgan tadbirkorlar bunday majburiy shartnomalar haqida gapirganda, avvaliga ishonmadim. Lekin litsenziyani qaytarib olish yoki tekshiruv o'tkazish bilan bog'liq tahdidlar paydo bo'ldi. Bu 2015 yilga, eski O'zbekistonga qaytishdir. "Ixtiyoriy shartnoma" tuzmagan va 4% to'lamaganlar, "maskali shou" usullarini eslatadigan usullarga duch kelishi mumkin" , — dedi u.

Profi universitetining asoschisi Bektesh Hatamov vaziyatni universitet rahbarlari bilan muhokama qilib, shuni ta'kidladi , ulardan hech biri bunday shartnomalarni olmadi. Biroq, agar bu haqiqat bo'lsa, vaziyat 90-yillarga o'xshaydi, deb qo'shimcha qildi.

"O'z "soliqlar"ingizni joriy etmoqchimisiz? Sizning tilingizda bu "dona" deb ataladi. Agar bu "dona"ni to'lamasak, nima bo'ladi? Bizni o'ldirasizmi? 90-yillarga qaytamizmi? Agar biz shartnoma haqida gapirayotgan bo'lsak, bu yuridik jihatdan hech qanday ahamiyatga ega bo'lmagan hujjatni bajarmasak, nima bo'ladi? Agar siz "osmonni ushlab turgan atlantar" bo'lsangiz, uni tashlab yuboring, bizni ko'msin!" — hissiyot bilan Hatamov aytdi.

Jurnalist Muxrim Azamxo'jaev ham vaziyatga nisbatan salbiy munosabat bildirdi, "shaxsiy universitetlar uchun 'soliq' joriy etish — bu erkinlikni cheklash" deya ta'kidladi.

"... Konstitutsiya, prezident, parlament e'tiborsiz qoldirilmoqda, shaxsiy universitetlarga 'soliqlar' joriy etilmoqda. Yangi shaxsiy universitetlarni ochish yillar davomida 'taqiqlangan'ligi haqida hech narsa aytish shart emas. Barcha bu g'alati holatlar fonida 2018-2019 yillardagi O'zbekiston erkinlik davrida bo'lib, hatto Amerikada ham bunday erkinlik bo'lmagan" , — yozdi Azamxo'jaev.

Iqtisodchi Behzod Xoshimovning so'zlariga ko'ra, shaxsiy universitetlar uchun norasmiy "soliq" joriy etish davlat boshqaruvi, institutsional cheklovlar va qonuniylik nuqtai nazaridan jiddiy masala.

"Ha, bu achinarli va muhokama qilish muhim, chunki bu millionlab insonlar uchun va ta'lim sohasining o'zi uchun yomon. Biroq, yanada jiddiy masala shundaki, majburiy to'lovlar, ya'ni soliqlar, qonun, Soliq kodeksi yoki Oliy Majlis orqali emas, balki yig'ilish protokoli orqali joriy etilmoqda. Bu ancha jiddiy muammo" , — ta'kidladi Xoshimov.

Kun.uz Oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirligiga Yuliy Yusupov tomonidan aytilgan ma'lumotlarni aniqlashtirish uchun murojaat qildi. Vazirlik vakili hech qanday shartnomalar universitetlarga taqdim etilmaganini va Oliy ta'lim kengashining qarorlari yuridik kuchga ega emasligini bildirdi.

Eslatib o'tamiz, vazirlikning 27 dekabrdagi bayonotida ham ko'rsatilgan , Respublika oliy ta'lim kengashining qarorlari majburiy emas, chunki kengash davlatga tegishli bo'lmagan nodavlat tashkilotidir.