Davlat sirlarini himoya qilish to'g'risida qonun qabul qilindi. Unda nima ko'zda tutilgan?

Qonun axborotni himoya qilishga qaratilgan bo'lib, uning oshkor qilinishi xavfsizlik, mudofaa qobiliyati, iqtisodiy va siyosiy manfaatlarga zarar yetkazishi mumkin.

Davlat sirlar - bu davlat tomonidan maxfiy saqlanishi va himoyalanishi kerak bo'lgan axborot. Vakolatli organ sifatida Davlat xavfsizlik xizmati (DXX) belgilangan. U davlat sirini himoya qilish va nazorat qilish uchun mas'ul bo'ladi.

Qonun shuningdek, inson huquqlari va erkinliklarini, shuningdek, davlat organlari yoki mansabdor shaxslar tomonidan sodir etilgan qonunbuzarliklar haqida axborotni yashirishni qat'iyan taqiqlaydi. Davlat sirlar uchta maxfiylik darajasiga ko'ra tasniflanadi: "Maxsus muhim", "Mutlaqo maxfiy" va "Maxfiy".

Davlat sirlar kategoriyasiga kiritilgan axborot tegishli qaror qabul qilingan paytdan boshlab maxfiy deb hisoblanadi. Davlat sirining maxfiylik muddati kamida 30 yil, xizmat sirining muddati esa 10 yildan oshmasligi kerak.

Maxsus hollarda davlat sirining maxfiylik muddati tegishli ekspert komissiyasining xulosasiga asosan uzaytirilishi mumkin.

Qonun favqulodda vaziyatlar, ekologik holat, jinoyatchilik, makroiqtisodiy ko'rsatkichlar haqida axborotni maxfiy qilishni taqiqlaydi.

Davlat sirlaridan foydalanayotgan tashkilot rahbarlari jismoniy shaxslar yoki tashkilotlarga tegishli ma'lumotlarni maxfiy qilishi mumkin. Agar ushbu ma'lumotlar majburiy ravishda olib qo'yilsa, egasiga kompensatsiya to'lanishi kerak.

O'zbekiston fuqarolari, xorijiy fuqarolar va fuqaroliksiz shaxslarga davlat siriga kirish DXXdan ruxsatnoma asosida beriladi. Ruxsatnoma 18 yoshga to'lgan shaxslarga berilishi mumkin, ba'zi hollarda esa 16 yoshga to'lgan shaxslarga.

Davlat siriga kirish huquqiga ega shaxs ushbu ma'lumotlarni oshkor qilmaslikka yozma majburiyat berishi, o'z huquqlarini cheklashga rozi bo'lishi va DXX tomonidan tekshirish o'tkazishga yozma rozilik berishi shart.

Davlat siriga kirish uchun ruxsatnoma tekshirishsiz prezidentga, bosh vazirga, Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputatlari va senatorlariga, sudyalarga, prezident xavfsizlik xizmati xodimlariga va prezident tomonidan tayinlangan shaxslarga beriladi.

Davlat siriga kirishni rad etish uchun sabablar orasida o'chirilmagan sudlanganlik, nogironlik, O'zbekiston xavfsizligiga tahdid soluvchi harakatlar va tekshiruvdan o'tishni rad etish kiradi.

Davlat siriga kirishga ega shaxslarga chetga chiqish huquqi (faqat fuqarolar uchun), tekshirish davomida shaxsiy hayotni himoya qilish huquqi va davlat sirini o'z ichiga olgan ixtirolarni foydalanish va tarqatish huquqi cheklanishi mumkin.

Ruxsatnoma muddati tugaganidan so'ng, O'zbekistondan chiqish cheklovlari saqlanadi:

"Maxsus muhim" belgilangan axborot uchun - 3 yilgacha;

"Mutlaqo maxfiy" belgilangan axborot uchun - 2 yilgacha;

"Maxfiy" belgilangan axborot uchun - 1 yilgacha.

O'zbekiston boshqa davlatlar va xalqaro tashkilotlar tomonidan taqdim etilgan maxfiy ma'lumotlarni qonun va xalqaro shartnomalarga muvofiq himoya qilishga ham majburdir. Davlat sirini himoya qilish uchun byudjet mablag'larining sarflanishi DXXdan ruxsatga ega shaxslar tomonidan nazorat qilinadi.