Toshkentda avtobuslarda naqd pul to'lovlaridan voz kechildi — muammolar hal qilindimi?

So’rovga tortilgan yo’lovchilarning aksariyati safar uchun to’lovni bank kartalari orqali amalga oshirayotganini bildirdi. Biroq, naqd puldan to’lovga o’tishdagi qiyinchiliklar ko’pincha o’quvchilar va qariyalarda qayd etilmoqda. Asosiy sabablar — plastik kartalarning yetishmasligi, mobil ilovalardan foydalanishni bilmaslik, shuningdek, barcha to’xtash joylarida axborot kiosklari yetishmasligi.

Axborot kiosklari holati

«Shahar avtobus to’xtash joylarining barchasini axborot kiosklari bilan jihozlash uchun aniq muddatlar hali belgilanmagan. Ishlar doimiy ravishda davom etmoqda. Hozirda axborot kiosklari avtobus to’xtash joylaridan 300 metr radiusda o’rnatilmoqda. Masalan, agar siz to’xtash joyi yaqinida qurilmani topa olmasangiz, u 50–100 metr chap yoki o’ng tomonda joylashgan bo’lishi mumkin», — deb izohladi Transport nazorati inspeksiyasining matbuot kotibi Firdavs Xayriddinov.

Hozirgi kunda Toshkentda 2600 ta avtobus to’xtash joyi mavjud bo’lib, ularning atrofida 5000 dan ortiq axborot kiosklari faoliyat yuritmoqda. Yangi tizim bo’lgani uchun ehtiyojlarni tahlil qilish davom etmoqda va ko’proq yuklangan to’xtash joylarida 2–3 ta qurilma o’rnatilishi rejalashtirilmoqda.

Afzalliklar va muammolar

Naqd pul to’lovlaridan voz kechish yo’lovchi tashishdan tushadigan mablag’larni to’liq va shaffof konsolidatsiyalashga yordam beradi. Bu shuningdek, avtobuslarning yo’nalishdagi to’xtash vaqtini qisqartirishga yordam beradi, ularni A nuqtasidan B nuqtasiga o’z vaqtida yetkazib berishni ta’minlaydi. Biroq, yangi tizimni joriy etish bir qator muammolarni keltirib chiqardi:

- Barcha to’xtash joylarida axborot kiosklari yetishmasligi .

- Qurilmalar orqali to’lov qilishda qiyinchiliklar . Masalan, Paynet-kiosk orqali chipta sotib olish uchun 2000 so’mlik bir naqd pul va 1000 so’mlik bir naqd pul yoki uchta 1000 so’mlik naqd pul ishlatilishi kerak. Ammo Markaziy bank 2022 yildan boshlab 1000 so’mlik banknotlarni chiqarishni to’xtatdi va ularni tanga bilan almashtirdi. Ammo tangalarni bankomatlar va axborot kiosklari qabul qilmaydi, bu esa yo’lovchilar uchun noqulaylik yaratadi.

Bunday kamchiliklar yangi tizimning qulay va samarali ishlatilishini ta'minlash uchun tezkor yechimlarni talab qiladi.

Bundan tashqari, bankomatga katta summa kiritilganda, qaytadigan pul naqd emas, balki ko’rsatilgan telefon raqamiga o’tkaziladi. Bu QR-chiptalarni sotib olayotgan yo’lovchilar uchun qo’shimcha noqulayliklarni keltirib chiqaradi. Shuningdek, axborot kiosklari orqali sotib olingan chiptalar bir martalik bo’lib, tezda burishadi, yirtiladi va hokazo.

Yo’lovchilar, shuningdek, axborot kiosklari cheklangan chek qog’ozlari tugagandan keyin QR-chiptalarni sotib olishda qiyinchiliklarga duch kelishadi.

Transport nazorati vakillari nima deydi?

«Axborot kiosklari cheklangan qog’oz muammosini masofadan hal qilish mumkin emas. Bunday hollarda, yo’lovchilarga qurilma yonida ko’rsatilgan telefon raqamlariga murojaat qilish tavsiya etiladi. Bir martalik chiptalar uchun oshgan talabni inobatga olib, mas’ul shaxslar axborot kiosklari qog’oz bilan tez-tez to’ldirish bo’yicha ko’rsatmalar berilgan. Agar ilgari qog’oz har ikki kunda bir marta yuklangan bo’lsa, endi bu har 3–5 soatda amalga oshiriladi. Qog’oz tugagandan keyin, yo’lovchilar chekni suratga olib, avtobusda skanerlash uchun foydalanishlari mumkin», — deb izohladi Transport nazorati inspeksiyasining matbuot kotibi Firdavs Xayriddinov.

Avtobus haydovchilari nima deydi?

Haydovchilarning aytishicha, bir martalik chipta bo’lmagan yo’lovchilardan naqd pul qabul qilinmaydi. Agar yo’lovchi transport kartasi, bank kartasi, mobil ilova yoki QR-chiptaga ega bo’lmasa, u ogohlantirish bilan manzilga yetkazilishi mumkin:

«1 yanvardan boshlab ko’plab odamlar yangi tizimga odatlangan. Biroq, har kuni 20–30 yo’lovchi chipta olmadan avtobusga kiradi. Ularning ba’zilari kartada to’lov uchun mablag’ yetishmasligi bilan duch kelishadi. Bunday hollarda, biz ularni kerakli joyga yetkazamiz va keyingi safar qarzdorlikni to’lashlarini so’raymiz. Hech qanday naqd pul qabul qilinmaydi», — deydi haydovchilardan biri.

Boshqa bir haydovchi, avtobusning o’rta va orqa qismida to’lovni nazorat qilish qiyinligini ta’kidladi. Bu mobil ilova orqali to’lov qilganda ekranida QR-chipta paydo bo’lishi, bir martalik chipta esa qog’ozli chek sifatida berilishi bilan bog’liq. Biroq, kartalar bilan to’lov qilganda, yo’lovchi hech qanday to’lov tasdig’ini olmaydi, bu esa tekshirishni qiyinlashtiradi.

Muammolar yechimni talab qiladi

Naqd pul to’lovlaridan voz kechish tizimi foydali va shaffof bo’lib qolmoqda, ammo axborot kiosklari, bir martalik chiptalar va avtobus salonlaridagi to’lovni nazorat qilish bilan bog’liq noqulayliklarni bartaraf etish uchun hali ham takomillashtirishni talab qiladi.

«Agar plastik karta, mobil ilova yoki QR-chipta skaner orqali o’tkazilsa, qurilma bir marta ovozli signal beradi. Agar to’lov amalga oshirilmasa, ikki marta signal beriladi. Biz bu ovozlar orqali to’lov jarayonini nazorat qilamiz, ammo avtobus salonining o’rta va orqa qismlaridagi vaziyatni kuzatish imkoni yo’q», — deb izohladi avtobus haydovchisi.

Transport nazorati inspeksiyasining matbuot kotibi barcha «Toshshahartransxizmat» avtobuslari kameralar bilan jihozlanganligini va nazorat xodimlari to’lov jarayonini kuzatib borishini qo’shimcha qildi. Uning so’zlariga ko’ra, aholi orasida to’lov madaniyati juda yuqori, va naqd pul to’lovsiz yo’lovchilar soni juda kam uchraydi.

«Hozirda naqd pul to’lovlaridan voz kechganligi sababli, naqd pul bilan to’lov qilmoqchi bo’lgan yo’lovchilar to’xtash joylarida tushishadi. Bu qanchalik davom etishini aniq aytish qiyin. Ammo, aholi elektron to’lovlarning qulayligini to’liq baholaganda, naqd pul bilan to’lov qilishga urinishlar asta-sekin yo’qoladi» </