Eski namunalardagi 100 dollarlik banknotalar bilan nima bo'ladi?

Ijtimoiy tarmoqlarda ko'plab davlatlar asta-sekin "eski" 100 dollarli banknotalarni qabul qilishni to'xtatayotgani haqida ma'lumot tarqaldi. O'zbekiston bilan bog'liq holatda, Markaziy bank ushbu ma'lumotni inkor etdi, bayon qilib , eski 100 dollarli banknotalar qonuniy to'lov vositasi maqomini saqlab qolmoqda.

Shunga qaramay, aholida tashvish ortib bormoqda. Ko'plab mijozlar bunday banknotalarni tijorat banklarida qabul qilishdan bosh tortmoqda, texnika, elektronika va telefonlar sotuvchilari (narxlar ko'pincha dollar bilan belgilangan) esa ularni qabul qilishda ikkilanishmoqda va chegirma talab qilishmoqda. Nima bo'layapti?

Turkiyadagi soxta dollarlar

2024 yilning noyabr oyining oxirida Turkiyada soxta dollarlarning tarqalishi bo'yicha tekshiruv boshlandi. Xabar qilinishicha, mamlakatga 600 million dollar miqdoridagi soxta banknotalar kontrabanda qilib olib kirilgan. Natijada, valyuta ayirboshlash punktlari va banklar vaqtincha 50 va 100 dollarli eski banknotalar bilan operatsiyalarni to'xtatdi.

Mutaxassislarning so'zlariga ko'ra, soxta dollarlarning asosiy qismi Turkiyaga Suriya, Eron va Bolqonlardan kelgan. Birinchi soxta banknotalar G'aziantep shahrida, Suriya bilan chegarada qayd etilgan. Soxtalar, shuningdek, Antaliya, Izmir, Istanbul va Anqarada ham topilgan.

Markaziy Osiyodagi vaziyat

Dekabr o'rtalariga kelib, qozog'istonliklar banklarda eski dollar banknotalarini faqat komissiya bilan qabul qilishiga shikoyat qilishni boshladilar.

Qirg'izistonda ham "oq" dollarlar bilan muammolar yuzaga kelgan. Bank kassalarida ko'p miqdorda eski banknotalar to'plangan, chunki mijozlar ularni xarid qilishdan bosh tortmoqda.

Shunga muvofiq, O'zbekistonda ba'zi banklar 1996 yildan boshlab va undan eski dollarlarni shikastlangan banknotalar sifatida tasniflaydi va ularni qabul qilish uchun qo'shimcha komissiya undirmoqda.

Markaziy bank Kun.uzga bergan izohida, komissiya undirish banklarning transport, korrespondent va xorijiy banklarga to'lovlari bilan bog'liq ekanligini tushuntirdi. Komissiya miqdori har bir bank tomonidan mustaqil ravishda belgilanadi.

Eski dollar banknotalarining amal muddati bormi?

RBK ma'lumotlariga ko'ra, eski va yangi banknotalar o'rtasida farq yo'q va ularning amal muddati cheklanmagan. AQSh qonunlariga ko'ra, 1914 yildan beri chiqarilgan barcha federal zaxira banknotalari bir xil qiymatga ega. Hatto shikastlangan banknotalarni ham AQSh banklari yoki FRS orqali yangi banknotalarga almashtirish mumkin.

AQSh dollari muntazam ravishda soxtalikka qarshi kurashish maqsadida yangilanadi, dizayni va qo'shimcha himoya elementlarini o'z ichiga oladi. Masalan, eng keng tarqalgan 100 dollarli banknota 1862 yildan beri chiqarilmoqda va bir necha bor yangilangan. 1996 yildan 2006 yilgacha "oq" dollarlar muomalada bo'lgan, 2004 yildan esa ko'k banknotalar chiqarila boshlandi. Oxirgi dizayn 2013 yilda tasdiqlangan bo'lib, u himoya lentasi, siyoh idishi tasviri va relief naqshni o'z ichiga oladi.

Boshqa mamlakatlardagi eski dollarlar taqiqlanganmi?

Eski banknotalarni ishlatishga rasmiy taqiq bo'lmasa-da, sayohatchilar ba'zi mamlakatlarda do'konlar va valyuta ayirboshlash punktlarining ularni qabul qilishdan bosh tortgan holatlarini qayd etishmoqda. Bu, masalan, Turkiya, Marokash, Tailand, Yaponiya, Vetnam, Seyshellar, Misr, Shri-Lanka, Janubiy Afrika, Pokiston, Kenya, Hindiston va Tanzaniya kabi sayyohlik yo'nalishlariga taalluqlidir.

Buning sababi, "oq" dollarlarni soxtalashtirish "ko'k" dollarlarni soxtalashtirishdan osonroq bo'lishi mumkin. Shuning uchun sayohatchilarga yangi dizayndagi banknotalarni olib kelish tavsiya etiladi.